نظام نیمه آزادی چیست و مجازات آن در قانون اسلامی

با توجه به اصل قانونی بودن جرم و مجازات، اگر شخصی مرتکب جرم شود و مجازات آن جرم، حبس یا زندان باشد، آن شخص در صورت محکوم شدن به حبس، باید روانه زندان شود و پس از طی کردن مدت زمان تعیین شده، از زندان آزاد خواهد شد؛ ولی با توجه به اینکه حضور فرد در زندان ممکن است عواقبی را برای او و خانواده ­اش به همراه داشته باشد،از طرفی نیز حضور فرد در زندان برای دولت هزینه ­های زیادی را دربرخواهد داشت، لذا قانون­گذار به جای حبس، روش­های دیگری را نیز در نظر گرفته تا ضمن اصلاح شخص، بتواند زمینه بازپروری و بازگشت او به آغوش جامعه را نیز فراهم آورد.

چراکه هدف قانون، تنها مجازات افراد مجرم نیست؛ بلکه هدف این است که فرد ضمن به دوش ­کشیدن بار جرمی که مرتکب شده، اصلاح نیز بشود. این روش­ها که در مواد ۳۷ الی ۸۷ قانون مجازات اسلامی به آنها اشاره شده است عبارتند از: تخفیف مجازات و معافیت از آن، تعلیق اجرای مجازات، نظام نیمه ­آزادی، نظام آزادی مشروط، مجازات­های جایگزین حبس و… .

شرایط اعمال نظام نیمه آزادی

نظام نیمه آزادی در شرایط زیر اعمال می شود:

•  اولا حبس باید از حبس های تعزیری درجه 5 تا 7 باشد. برای مطالعه درجات جرائم تعزیری کلیک کنید .
•  برای اعمال نظام نیمه آزادی باید گذشت شاکی باشد.
•  مجرم باید تامین مناسب را فراهم کند.
•  مجرم باید به انجام یک فعالیت شغلی ، حرفه ای ، آموزشی ، حرفه آموزی تعهد بدهد.
•  مجرم باید تعهد به مشارکت در تداوم زندگی خانوادگی یا درمان اعتیاد یا بیماری که در فرایند اصلاح یا جبران خسارت وارد بر بزه دیه موثر است ، بدهد. 
•  برای اعمال نظام نیمه آزادی ، خود محکوم نیز باید به اعمال آن رضایت بدهد. 

 در صورت وجود شرایط اعمال نظام نیمه آزادی ، محکوم می تواند در طول دوره تحمل مجازات ، درخواست صدور حکم نیمه آزادی را بنماید و دادگاه موظف به رسیدگی به آن است. 
 

نظام نیمه­ آزادی شامل چه مجرمانی خواهد شد؟

این روش مجازات در واقع تخفیفی است که قانون­گذار برای برخی از مجرمین درنظر گرفته است؛ لذا در ماده ۵۷ قانون مجازات اسلامی به شرایط آن پرداخته است.

«ماده ۵۷- در حبس­های تعزیری درجه پنج تا هفت دادگاه صادر کننده حکم قطعی می­ تواند مشروط به گذشت شاکی و سپردن تأمین مناسب و تعهد به انجام یک فعالیت شغلی، حرفه ­ای، آموزشی، حرفه آموزی، مشارکت در تداوم زندگی خانوادگی یا درمان اعتیاد یا بیماری که در فرآیند اصلاح یا جبران خسارت وارد بر بزه دیده مؤثر است، محکوم را با رضایت خود او، تحت نظام نیمه آزادی قرار دهد. همچنین محکوم می­تواند در طول دوره تحمل مجازات در صورت دارا بودن شرایط قانونی، صدور حکم نیمه آزادی را تقاضا نماید و دادگاه موظف به رسیدگی است.»

با توجه به این ماده، باید گفت که این قانون تنها شامل افرادی خواهد شد که جرمی که مرتکب شده ­اند دارای مجازات درجه پنج تا هفت باشد.

این مجازات­ها که در ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی به آنها پرداخته است عبارتند از:

مجازات درجه ۵

 حبس بیش از دو تا پنج سال

 جزای نقدی بیش از هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یکصد و هشتاد میلیون (۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال

 محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از پنج تا پانزده سال

 ممنوعیت دائم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی

 ممنوعیت دائم از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی

مجازات درجه ۶

 حبس بیش از شش ماه تا دو سال

 جزای نقدی بیش از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال

 شلاق ازسی و یک تا هفتاد و چهار ضربه و تا نود و نه ضربه در جرائم منافی عفت

 محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از شش ماه تا پنج سال

 انتشار حکم قطعی در رسانه ها

ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال

 ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال

 ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال

مجازات درجه ۷: – حبس از نود و یک روز تا شش ماه

 جزای نقدی بیش از ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال

 شلاق از یازده تا سی ضربه

 محرومیت از حقوق اجتماعی تا شش ماه

بررسی آزادی مشروط در آمریکا

آزادی مشروط در آمریکا که “پارل” نامیده می‌شود، عبارت است از آزادی مجرمان قبل از اتمام دوره محکومیت که شرایط آن توسط مرجع مورد بخشش بیان می‌شود. آنچه امروزه به عنوان آزادی مشروط در آمریکا شناخته شده، برای نخستین بار در یک زندان در ایالت نیویورک آزمایش شد و پس از آن در سراسر شهرها و ایالات این کشور توسعه پیدا کرد؛ به گونه‌ای که هم‌اکنون به عنوان یک روش مهم در آزادی مجرمان از زندان محسوب می‌شود.در این کشور آزادی مشروط شامل آن دسته از مجرمانی می‌شود که مشغول گذراندن دوره حبس خود هستند و شرایط آنان توسط کمیته آزادی مشروط مورد ارزیابی واقع می‌شود.در آمریکا کمیته‌ای تحت عنوان آزادی مشروط تأسیس شده که وظیفه بررسی و ارزیابی زندانیان واجد شرایط برای بهره‌مندی از این نهاد را برعهده دارد. این کمیته ارتباط نزدیکی با دولت داشته و بیشتر اعضای آن دارای پست‌های دولتی هستند. کمیته آزادی مشروط بین 3 تا 19 نفر عضو دارد که می‌توانند آزادی را لغو کرده یا آن را به طور کلی ببخشند. این کمیته که مستقل از تأثیرات سیاسی است، با ساختار و قوانین دولت هیچ تناقضی ندارد و افراد بسیار شایسته و واجد صلاحیت به عضویت آن درمی‌آیند.در آمریکا مرحله‌ای که از میان زندانیان اشخاصی برای استفاده از آزادی مشروط مناسب تشخیص داده می‌شوند، بسیار مهم است. به طور کلی آن دسته از زندانیان که حداقل دوره حبس خود را سپری کرده‌اند، شایسته استفاده از تأسیس آزادی مشروط می‌باشند. این دوره در ایالت‌های آمریکا متفاوت است؛ اما در بیشتر ایالات از لحاظ قانونی مقرر شده است که زندانی برای بهره‌مندی از آزادی مشروط حداقل باید یک‌سوم از دوره حبس خود را سپری کند.در این کشور برای آن که زندانی بتواند از چنین مزیتی استفاده کند، باید دارای شرایط و ویژگی‌هایی باشد که این شرایط توسط کمیته آزادی مشروط بررسی می‌شود

 مهم‌ترین این شرایط عبارتند از:

1-زندانی باید برای بهره‌مندی از آزادی مشروط و مزایای آن در مدت حبس مرتکب جرم جدیدی نشود.

2-زندانی باید از جهت عقل و روان در سلامت کامل باشد.

3-زندانی باید آمادگی ورود به جامعه و مورد حمایت واقع شدن را داشته باشد.

4-زندانی باید قانون اساسی آمریکا را قبول داشته و به آن پایبند باشد.

این پایبندی شامل موارد زیر است:

تعهد به خدمت در جامعه و زندگی کردن در یک مرکز آموزشی و اجتماعی

‌حبس خانگی برای یک دوره خاص و منع از زندگی کردن در مکانی خاص

تحویل و واگذاری بعضی از اموال و دارایی‌ها به نزدیکان برای ضمانت حسن رفتار زندانی در مدت آزادی مشروط و منع حمل اسلحه در این مدت.