مجازات آبروریزی

گاهی اثرات و عواقب وقوع یک جرم برای متضرر و بزه دیده از جرم غیرقابل جبران یا جبران آن امری بسیار سخت می باشد. آبرو، اعتبار، شخصیت و منزلت از جمله مواردی هستند که به یک باره و یک شبه به وجود نمی آید.

بنابراین ارتکاب هرگونه رفتار و اقدام علیه آبرو، اعتبار و شخصیت افراد علاوه براین اینکه این عمل امری قبیح و مذموم است؛ مطابق با قوانین فعلی نیز جرم و دارای وصف مجرمانه می باشد.

هرچند که متاسفانه قانون مجازات اسلامی در این باره بسیار ضعیف عمل نموده و تناسبی بین عمل و آثار وارد بر آن و مجازات قانونی آن دیده نمی شود.

جرایم علیه اعتبار، آبرو و شخصیت افراد

در قانون مجازات اسلامی در خصوص لطمه به آبرو و حیثیت افراد موارد متفاوتی پیش بینی شده است.

توهین و آبروریزی

مهم ترین و شایع ترین جرائمی که غالبا موجب آبروریزی افراد می شود جرم توهین است.

 ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی در این باره مقرر می دارد که:

توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات جزای نقدی معادل بیش از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال محکوم می شود.

قذف و نسبت زنا و لواط

جرم قذف یک نوع جرم توهین است که لطمات و صدمات بیشتری نسبت به موضوع جرم ماده ۶۰۸ دارد و نسبت به آن شدید تر محسوب می شود.

 به موجب ماده ۲۴۵ قانون مجازات اسلامی:

قذف عبارت است از نسبت دادن زنا یا لواط به شخص دیگر هرچند مرده باشد. پس اگر کسی جرم رابطه نامشروع بدون زنا را به کسی نسبت دهد جرم قذف نخواهد.

لازم به ذکر است اگر نسبت دادن زنا و لواط از طریق فضای مجازی محقق شده باشد هم جرم قذف محقق شده است. مجازات جرم قذف هشتاد ضربه شلاق می باشد.

توهین از طریق فضای مجازی

فضای مجازی متاسفانه امروزه از هدف اصلی خود که برقراری ارتباط بین اعضا جامعه می باشد فاصله گرفته و تبدیل به محیط و بستری برای بروز خشم و بیان هرگونه توهین و ناسزا به افراد و اشخاص شده است.

متاسفانه در قانون جرائم رایانه عنوان مجرمانه ی مستقل و مجزایی در این باره مقرر نشده است و در رویه قضایی اصولا یا طبق ماده ۶۰۸ قانون مجازات که به آن اشاره کردیم یا ماده ۶۴۱ قانون مجازات اقدام به صدور رای می نمایند.

 ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی بیان می دارد:

هر گاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت ‌مخابرات، مرتکب به حبس از یک تا شش ماه محکوم خواهد شد.

افترا و نسبت دادن جرم 

آنچه تا به حال گفتیم، لطمه به اعتبار و آبرو اشخاص صرفا از طریق به کار بردن الفاظ ناپسند و ناشایست به زیان دیده بوده است.

اما در اکثر موارد تهمت زدن به افراد هم صدمات زیادی به آبرو، حیثیت، شهرت و … آنها وارد می سازد که یکی از آنها جرم افترا است.

 ماده ۶۹۷ قانون مجازات در این باره بیان می دارد که:

هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحاً نسبت دهد یا آن‌ها را منتشر نماید.

که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید جز در مواردی که ‌موجب حد است (منظور جرم قذف است) به جزای معادل:

بیش از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال محکوم می شود.

گاهی اوقات مجرم برای لطمه به حیثیت و آبرو افراد پا را فراتر گذاشته و قصد دارد با متهم نمودن وی، او را شخص مجرم و خلافکار تلقی کند.

 ماده ۶۹۹ قانون مجازات در این باره بیان می دارد که:

هر کس عالماً عامداً به قصد متهم نمودن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می‌گردد بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به او است بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد نماید.

و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب گردد، پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم می‌شود.

نشر اکاذیب

گاهی اوقات تهمت و نسبت دادن کار و عملی به اشخاص جنبه گسترده تری نسبت به جرم افترا داشته و به اعتبار و آبروی شخص در سطح وسیع تری مورد طعن و خدشه وارد شده است.

که طبیعتا می بایست با جرم افترا متفاوت باشد.

 ماده ۶۹۸ قانون مجازات در این خصوص مقرر داشته است:

هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا ‌توزیع هرگونه اوراق چاپی یا خطی با امضاء یا بدون امضاء اکاذیبی را اظهار نماید.

یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت راساً یا به عنوان نقل‌قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شود یا نه علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق تا (۷۴) ضربه محکوم شود.

توهین و فحاشی از منظر شرع

توهین و ناسزاگویی در کشور اسلامی‌ عملی زشت و ناپسند است؛ حتی اگر فرد متهم یا حتی مجرم و محکوم باشد و پیامبر اکرم (ص) در این رابطه فرموده‌اند که خداوند بهشت را بر افراد فحاش و بدزبان و کم‌حیایی که نسبت به حرف زدن خود بی‌مبالات هستند حرام کرده است. به‌خصوص اینکه اغلب نسبت‌هایی که در کلمات فحش بر زبان افراد جاری می‌شود نسبت دروغ و تهمت است.
قرآن کریم در تقبیح بدگویی می‌فرماید: خداوند دوست ندارد کسى با سخنان خود، بدی‌های (دیگران) را اظهار کند مگر آن‌کس که مورد ستم واقع‌شده باشد. چراکه خداوند نیز ستارالعیوب است و پسندیده نمی‌دارد که انسان‌ها پرده‏درى کنند و عیوب مردم را فاش سازند و آبروى یکدیگر را ببرند.
 

با فحاشی و توهین و بردن آبروی یکدیگر، همکارى میان افراد مشکل می‌شود، بنابراین به خاطر استحکام پیوندهاى اجتماعى و هم به خاطر رعایت جهات انسانى، لازم است افراد از پرده‏درى و توهین به یکدیگر به‌شدت اجتناب نمایند.

از این ‌روی، هیچ‌کس اجازه ندارد به ‌محض اختلاف و ناراحتی با دیگران، به آنان توهین کند و یا عیب‌های آنان را فاش نماید بلکه باید سعی کند معایب آن‌ها را بامحبت برطرف کرده و چه‌بسا آنان را هدایت کند. مخصوصاً درباره اقوام و آشنایان که سال‌ها نیز می‌خواهیم با آنان مراودات خانوادگی و اجتماعی داشته باشیم. همیشه باید توجه داشته باشیم بدزبانی اثرات ناپسند و طولانی‌مدت بر فرد باقی می‌گذارد و جبران آن ضروری به نظر می‌رسد.

مجازات توهین به افراد

جرم توهین و فحاشی در ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ پیش‌بینی‌ شده است که مقرر می‌دارد «توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود»

برخی بر این باورند که توهین به کسانی که فوت‌شده‌اند نیز مشمول ماده ۶۰۸ می‌شود و برخی معتقدند واژه «افراد» در ماده فوق به انسان‌های زنده اشاره دارد و درنتیجه توهین به مردگان تنها در صورتی می‌تواند مشمول ماده مذکور قرار گیرد که عرفاً توهین به بازماندگان تلقی شود و درواقع آنان بزه دیده محسوب می‌شوند. این موضع در تبصره ۲ ماده ۳۰ از قانون مطبوعات مصوب سال ۱۳۶۴ نیز پذیرفته ‌شده است که به‌موجب آن «هرگاه انتشار مطالب مذکور در ماده فوق راجع به شخص متوفی بوده ولی عرفاً هتاکی به بازماندگان وی به‌حساب‌ آید هر یک از ورثه قانونی می‌تواند ازنظر جزایی یا حقوقی طبق ماده و تبصره فوق اقامه دعوی نماید.»

تنها گفتن فحشی که متضمن نسبت ناموسی ناروا باشد، قذف نیست. قانون می‌گوید چنانچه افرادی نزد مراجع قضایی به‌عنوان شاهد زنا یا لواط دیگران حاضر شوند، اما شهادت آن‌ها مستند به مشاهده نباشد یا تعدادشان به حدنصاب لازم برای شهادت نرسد، عمل آن‌ها نیز قذف و مستوجب مجازات 80 ضربه شلاق خواهد بود. نکته پایانی آن‌که قذف محدود به گفتن فحش ناموسی نیست، نوشتن آن یا درج الکترونیک (نظیر انتشار در اینترنت یا ارسال ایمیل) نیز طبق قانون جدید مجازات اسلامی جرم انگاشته شده است.

مدارک موردنیاز برای شکایت توهین؛

مدارک شناسایی از قبیل شناسنامه و کارت ملی

ارائه مدارک و مستندات لازم در خصوص اثبات توهین و یا رفع اتهام و معرفی شهود عنداللزوم