سرنوشت چک پس از فوت صاحب چک

یکی از سوالاتی که همیشه ذهن کاربران را به خود مشغول کرده است این است که در صورت مرگ صادرکننده چک آیا چک پاس می شود؟
یا چطور پس از فوت صادرکننده چک را به پول نقد تبدیل کنیم؟

اگر چکی در دست دارید که صادر کننده آن فوت کرده حتما مسئله نگران گننده ای برای شماست.
ولی باید بدانید که این یک مسئله نگران کننده نیست و شما میتوانید چک خود را به پول نقد تبدیل کنید.
تبدیل چکی که صادر کننده آن فوت کرده به پول نقد بستگی به شرایط دارد ولی باز هم این امکان برای شما وجود دارد که چک را به پول نقد تبدیل کنید.
پس مرگ صادرکننده چک برای شما مشکلی پیش نمی آورد و می توانید به پول خود برسید.

چطور بعد از فوت صادرکننده چک آن را پاس کنیم؟

در صورتی که صادر کننده چک فوت کند، دو حالت برای ممکن است برای شما پیش بیاید:
۱- حساب صادر کننده چک را مسدود کرده باشند. یعنی ورثه به بانک اعلام کرده باشند که صاحب حساب فوت کرده است.
۲- ورثه هنوز به بانک مراجعه نکرده اند برای مسدودی حساب و اعلام فوت صادرکننده چک

در صورتی که ورثه برای اعلام فوت صاحب حساب یا همان کسی که چک صادر کرده است به بانک مراجعه نکرده باشند، شرایط شما و چکی که در دست دارید کاملا عادی ترقی می شود.
پس به بانک مراجعه کرده و چک خود را نقد کنید.

اما اگر بانک از فوت صاحب حساب با خبر باشد، حساب جاری وی مسدود می باشد و امکان نقد کردن چک وجود ندارد.
به عبارت دیگر چک قابل پرداخت نیست زیرا موجودی حساب متعلق به ورثه می باشد.

در چنین فرضی دارنده می تواند برای دریافت وجه چک به دادگاه مراجعه کند.

وظیفه بانک ها در قبال چکی که صادرکننده آن فوت کرده چیست؟

در صورتی که صادرکننده چک فوت کند، از آنجایی که در زمان صدور چک، آن شخص زنده بوده و این تصمیم طبق اختیار وی گرفته شده، بانک می‌تواند قبل از حصر وراثت، تعیین ورثه و بررسی اموال متوفی، وجه چک را به دارنده پرداخت یا کارسازی کند.

در واقع اگر بانک از فوت صادرکننده چک و یا همان صاحب حساب جاری مطلع نباشد، وظیفه خاصی در قبال چک ندارد و می تواند چک را برای صاحب آن وصول کند، اما اگر حساب توسط وراث مسدود شده باشد، نمی تواند چک را نقد کند و چک غیر قابل پرداخت می باشد.

در مواردی که چک مدت دار است و تاریخ آن برای بعد از فوت صادرکننده است، با توجه به مقررات قانون امور حسبی مشکلی برای وصول وجه چک وجود ندارد و مطابق قانون نیازی به مراجعه به دادگاه نیست.

مطابق ماده ۲۳۱ قانون امور حسبی بدهی‌های مدت دار (موجل) متوفی بعد از فوت او حال و بروز می‌شود، لذا در این حالت هم، چون چک در زمان حیات متوفی صادر شده، با مرگ او بدهی مدت دار او حال می‌شود و بانک باید قبل از تاریخ سررسید وجه چک را به دارنده چک پرداخت کند. از طرفی هم به موجب ماده ۳۱۱ قانون تجارت، پرداخت چک نباید وعده داشته باشد و بانک‌ها باید با داشتن موجودی در حساب متوفی، وجه چک را پرداخت کنند.

مطالبه وجه چک از وراث چگونه صورت می گیرد؟

همانگونه که مطرح شد وصول چک فرد فوت شده ، با توجه به قانون امور حسبی و قانون تجارت، بدون مراجعه به دادگاه امکان پذیر است.

اما بانک‌ها در معمولا از پرداخت چک به تاریخ بعد از فوت صاحب حساب و مسدودی حساب متوفی امتناع می‌کنند.

در این حالت طرح دعوای مطالبه وجه چک و درخواست صدور قرار تامین خواسته برای توقیف وجه چک در بانک، راهکاری مناسب به نظر می‌رسد تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن وجه چک دریافت شود.

دادخواست مطالبه وجه چک پس از فوت صاحب حساب، باید به طرفیت ورثه متوفی تقدیم دادگاه شود.

در صورت نداشتن گواهی انحصار وراثت، می‌توان از اداره ثبت احوال نسبت به درخواست استعلام از طریق دادگاه یا شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی اقدام کرد.

فوت ذی نفع چک

ذی نفع چک کسی است که چک در وجه او صادر شده و در واقع همان دارنده ی و صاحب چک  است. برای دارنده ی چک این حق وجود دارد که با فرا رسید تاریخ سر رسید چک آن را به بانک ارائه نموده و وجه چک را دریافت نماید.

یا در صورتی که به هر دلیلی وجه چک به او پرداخت نشد، گواهی عدم پرداخت بگیرد و از طریق مراجع قانونی برای دریافت وجه آن اقدام نماید.

حال در صورت فوت صاحب چک ، تکلیف چیست؟ آیا همچنان می توان وجه چک را مطالبه کرد؟

به طور کلی به آنچه که از متوفی به جا می ماند، ترکه یا ماترک گفته می شود.

این ترکه دارای دو جنبه است:

جنبه ی مثبت:

 اموالی است که از او به جا مانده و می تواند به وراث به ارث برسد. مانند خانه، زمین، اتومبیل، سپرده بانکی، طلب او از دیگران و…

جنبه ی منفی:

 بدهی هایی است که متوفی دارد و پرداخت نکرده است. مطالبات اشخاص ثالث جنبه ی منفی ترکه را تشکیل می دهد.

ورثه با مجموعه ی این دو جنبه مواجه هستند.

بنابراین طلبی که متوفی از دیگران دارد به عنوان جنبه ی مثبت ترکه به ورثه ی او ارث می رسد و ورثه جانشین او در وصول طلب خواهند بود.

چک نیز نماینده ی مبلغی طلب است که دارنده از صادرکننده دارد. بنابراین با فوت دارنده، ورثه ی وی می توانند این مبلغ را از صادر کننده مطالبه کنند و چک همچنان اعتبار خود را دارد.

ورثه ی چک ، چه کسانی هستند؟

ورثه افرادی هستند که از اموال متوفی ارث می برند. اما هر کسی را نمی توان وارث متوفی دانست. مطابق قانون مدنی، افراد به دو جهت ممکن است از متوفی ارث ببرند:

نسب: منظور وجود رابطه ی خویشاوندی بین متوفی و شخصی است که از او ارث می برد. یعنی افرادی که بین آنها قرابت و خویشاوندی وجود دارد.

سبب: منظور این است بین افراد به سبب ازدواج پیوند و خویشاوندی ایجاد شده است.

پس افراد ممکن است به خاطر خویشاوندی نسبی یا سببی که با متوفی دارند از او ارث ببرند.

نام ورثه در گواهی حصر وراثت نوشته می شود.

گواهی حصر وراثت سندی است که در آن زمان دقیق مرگ متوفی، تعداد وراث و سهم الارث هر یک از ایشان مشخص شده است.

 این گواهی نزد کلیه مراجع معتبر بوده و وراث با استفاده از آن می توانند حقوق خود را استیفاء کنند. همچنین هر گونه نقل و انتقال نسبت به ماترک نیازمند ارائه گواهی حصر وراثت است.