استرداد جهیزیه در طلاق

استرداد جهیزیه با سیاهه

لیست اقلام جهیزیه یا همان سیاهه از دیر باز در کشورمان رایج بوده است و نمونه های خطی قدیمی به کرات دیده شده است بهتر است اگر تمایل به داشتن سیاهه دارید فهرستی کامل از جهیزیه با جزئیات آن تهیه کنید و پس از استقرار در خانه شوهر از وی امضاء اخذ کنید که این اقلام به منزل وی آورده شده است. همانطور که گفته شد جزئیات اقلام خصوصا وسایل گران را بنویسید مثلا اگر یخچال است از چه کارخانه است و چه مشخصاتی دارد یا اگر فرش است ماشینی یا دست بافت است و اگر دست بافت است با چه مشخصاتی، لزومی به امضاء شاهد ذیل سیاهه (فهرست جهیزیه) نیست اگر چه بودن امضاء شهودی امین خالی از فایده نیست.

استرداد جهیزیه یا بردن جهیزیه آسان است و معمولا مشکلی در این خصوص وجود ندارد. زن می تواند از طریق دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف استرداد جهیزیه به استناد سیاهه دادخواست تقدیم کند.

نکته حائز اهمیت این است که در نقاط مختلف ایران رسم بر این است که بعضی از اقلام جهیزیه توسط شوهر خریداری می شود و در عمل در فهرست جهیزیه نوشته می شود. اما در هنگام استرداد جهیزیه اگر شوهر بتواند ثابت کند که این چند وسیله منزل را او خریداری کرده است. زن دیگر نمی تواند آن ها را جزء لیست جهیزیه مسترد نماید به عبارت دیگر شوهر آن وسایل را به عنوان کمک به جهیزیه خریداری کرده است که در زندگی مشترک استفاده شود نه این که زن آن ها استرداد نماید و او دوباره مجبور باشد همان ها را خریداری کند؟!

نکته دوم که دارای اهمیت است این که در بعضی سیاهه ها مشاهده شده است طلاهای عروس (زوجه) را با قید گرم به عنوان بخشی از جهیزیه گنجانده اند. همانطور که می دانید و در تعریف جهیزیه نیز گفته شد جهیزیه اموال و وسایلی است که در زندگی مشترک استفاده می شود و لذا طلاهای زوجه متعلق به او و در تصرف اوست و مرد استفاده ای از آن ها ندارد و عرفا جزء جهیزیه محسوب نمی گردد. در مواردی دیده شده است که زن به استناد لیست سیاهه جهیزیه که مرد امضاء کرده است و در آن طلا ذکر شده است دادخواست استرداد طلاها را تقدیم دادگاه کرده است. باید توجه داشت که در فرض هم زوجه طلاها را با خود به منزل شوهر آورده باشد در تصرف خود او بوده است زیرا در مجالس، مهمانی های روزمره استفاده می کرده است مگر این که مدعی باشد در طول زندگی زوج آن ها را برداشته است که از مقوله استرداد جهیزیه خارج است و به فراخور حال زن می تواند با اثبات آن شکایت کیفری یا حقوقی کند.

چنانچه زوجه دارای جهیزیه باشد زوجین مکلف به توافق بر استرداد جهیزیه در طلاق توافقی به زوجه و یا عدم استرداد آن هستند و طبق توافقاتی زمانی از طرف زوجین مشخص می شود که این زمان بعد از اجرای صیغه طلاق می باشد که زوجه به محل زندگی مشترک مراجعه نماید و جهیزیه به هر مکان که بخواهد انتقال بدهد. بنابراین زوجین در مورد استرداد جهیزیه در طلاق توافقی مثل سایر موارد دیگر با هم توافق می کنند اما اگر بر سر جهیزیه توافقی نکردند ، زن می تواند پس از طلاق با استناد به سیاهه برای استرداد جهاز خود اقدام کند.

منظور از سیاهه ، اموالی که بر طبق رسوم قدیم زوجه به خانه شوهر می‌آورد، تحت عنوان جهیزیه شناخته می‌شود. اصولا زن نیز مانند مرد می‌تواند در اموال خود هر تصرفی انجام دهد و در واقع در مسایل مالی خود استقلال تام دارد. در خصوص دعوای استرداد جهیزیه و پیشگیری از اختلاف در میزان جهیزیه، زوجه می‌تواند جزییات اموال مربوط به جهیزیه خود را در سیاهه‌ای یادداشت کند. سیاهه جهیزیه تهیه‌شده توسط زوجه باید به امضای زوج برسد. امضای زوج به سیاهه جهیزیه اعتبار می‌دهد، اما در صورتی که اثر انگشت شوهر نیز در ذیل سیاهه اموال زن درج شود، این موضوع اعتبار این سند عادی را بیشتر خواهد کرد. در سیاهه اموال زوجه ذکر می‌شود که به عنوان مثال یخچال، ماشین لباسشویی، اجاق گاز و نظایر آن به عنوان جهیزیه تهیه شده است.

برای تعیین دادگاه صالح نیز باید گفت اگر جهیزیه مذکور زیر 20میلیون تومان باشد دادخواست باید به شورای حل اختلاف ارائه گردد. در غیر اینصورت دادخواست در صلاحیت دادگاه خانواده می باشد. اما معمولا در بحث بازگرداندن و استرداد جهیزیه در طلاق توافقی مثل سایر موارد دیگر زوجین باید با هم توافق کرده و توافق خود را در توافقنامه ذکر کنند.

دلایل اثبات مالکیت جهیزیه

زمانی که زوجه دعوای استرداد جهیزیه را مطرح می کند باید ثابت نماید که مالکیت اموال را دارد و لوازم را زوجه تهیه نموده بنابراین برای اثبات این امر باید دلایلی ارائه نماید که از آن جمله می توان به فاکتورهای خرید لوازم،تهیه لیست لوازم که به اصطلاح به آن لیست سیاهه اموال می گویند که در آن چند نفر شاهد و زوج آن را امضاء نموده باشند و در آخر شهادت شهودی که در زمان آوردن جهاز عروس به خانواده داماد حضور داشته و لوازمی که زوجه به منزل زوج آورده است دیده اند. همچنین می توان به فیلم ها و عکس های مراسم جهازبرون هم اشاره نمود که می تواند اماره ای بر اثبات ادعای زوجه باشد.

هزینه استرداد جهیزیه

اگر زوج در زمان استرداد جهیزیه اموال را تخریب نماید و یا قبل از استرداد جهیزیه اموال زوجه را به هر شکلی تخریب نماید یا بدون اجازه زوجه به فروش برساند،با توجه به اینکه اموال در منزل زوج به صورت امانی بوده و زوج تنها حق انتفاع از اموال را داشته و برای استفاده زوج بوده است بنابراین با فروش و تعدی و تخریب زوج نسبت به اموال،زوجه می تواند شکایت کیفری فروش مال غیر،خیانت در امانت و تخریب اموال را مطرح نماید و با ارائه دلایل محکم از جمله گزارش کلانتری و شهادت شهود و فاکتور خرید،زوج را به تهیه عین،مثل یا قیمت اموال به انضمام خسارات محکوم نماید.

اجرای حکم استرداد جهیزیه

زمانی که دادخواست استرداد جهیزیه مطرح می گردد بهتر است همزمان تأمین خواسته نیز درخواست گردد تا سریعتر اموال زوجه مسترد گردد و مورد تخریب قرار نگیرد. در زمان اجرای حکم قطعی استرداد جهیزیه یا اجرای حکم تأمین خواسته،دادورز اجرا ابتدا فردی را به عنوان امین اموال تعیین می نماید که امین می تواند از اقوام زوجه باشند و در مرحله بعد نامه ای به کلانتری نزدیک محلی که اموال زوجه در آنجا می باشد ارسال می نماید و زوجه با در دست داشتن نامه کلانتری به کلانتری مربوطه رفته تا با همراهی یکی از مأموران کلانتری به محل اموال مراجعه نمایند و کلیه جهیزیه را مسترد می نمایند.استرداد جهیزیه در صورتجلسه کلانتری قید می شود و طرفین صورتجلسه و لیست جهیزیه را امضاء می نمایند اما اگر زوج مانع اجرای حکم گردد مأمور کلانتری موظف است گزارش نموده تا به صورت قانونی برخورد گردد.

هزینه استرداد جهیزیه

جهیزیه در دست زوج امانت است و مالکیت آن متعلق به زوجه است. در نتیجه بعد از طلاق زوج باید این امانت را به صاحبش بازگرداند و در قبال استرداد آن رسید بگیرد. با این حال لازم به ذکر است که هزینه استرداد و جمع‌آوری، بسته‌بندی، حمل و جابجایی این لوازم به عهده زوجه است.

معمولا طبق تعرفه دستگاه قضایی هزینه استرداد حدود ۳ و نیم درصد از ارزش کل مال است. به شرط اینکه میزان ارزش مال مرقوم شده باشد.

مدت زمان استرداد جهیزیه

استرداد جهیزیه هزینه زیادی دربر ندارد و روند آن هم ساده و سریع است. زوجه تنها باید یک دادخواست ارائه کند و سیاهه جهیزیه را در صورت وجود به دادگاه ارائه کند تا ظرف یک یا دو ماه جهیزیه خود را دریافت کند. در نتیجه پروسه استرداد از زمان شروع و اقدام تا دریافت آن ممکن است ۱ یا ۲ ماه و در بدترین شرایط ۳ ماه طول بکشد.