دادگاه اطفال و نوجوانان

دادگاه اطفال و نوجوانان در قانون جدید آیین دادرسی کیفری به صورت اختصاصی تشکیل شده و در این دادگاه‌ها علاوه بر یک قاضی واحد، دو مشاور نیز حضور دارد.جرایمی که مرتکبین آن‌ها کمتر از 18 سال سن دارند، تابع مقررات ویژه‌ای در قانون جدید است و قانونگذار در این قانون نیروهای انتظامی را ملزم کرده که در نیروهای انتظامی پلیس پرونده اطفال و نوجوانان تشکیل شود تا به پرونده این متهمان توسط این ضابطین رسیدگی شود.هم چنین در این قانون دادسرا و دادگاه ویژه اطفال و نوجوانان یش‌بینی شده است.

نکات مهم جرایم اطفال و نوجوانان

در دادسرای اطفال و نوجوانان تفاوت ها و تسهیلاتی برای اتهامات این متهمان در نظر گرفته شده است. یکی از موارد آن این است که قرارهای تامینی که صادر می‌شود با قرارهایی که در دادسرای عمومی برای بزرگسالان صادر می‌شود، متفاوت است و دادسرای نوجوانان و اطفال از والدین طفل می‌خواهد که هر زمان که نیاز است طفل در دادسرا حاضر شود.

در صورت ضرورت طفل می تواند کفیل یا وثیقه بگیرد.

اگر طفل بالای 18 سال سن داشته باشد اگر برای وی دادگاه به عنوان قرار تامین وثیقه بخواهد و طفل نتواند وثیقه را تهیه کند در این زمان، قرار نگهداری موقت طفل در کانون اصلاح و تربیت صادر می‌شود.

اگر طفل زیر 18 سال جرم مشروطی انجام داده باشد در دادسرای اطفال پیش بینی شده که ضابطان حق ندارند بازجویی های اولیه از متهم زیر 18 سال را شروع کند و ناچارند موضوع را به دادسرای اطفال ارجاع دهند.

دادگاه اطفال و نوجوانان در قانون جدید آیین دادرسی کیفری به صورت اختصاصی تشکیل شده است، تفاوت این دادگاه با سایر دادگاه‌ها این است که جلسه دادگاه با حضور دو مشاور و یک قاضی تشکیل می‌شود و مشاورین علوم اجتماعی، روانشناسی در جلسه دادگاه حضور دارند.

جلسه دادگاه کیفری یک ویژه اطفال و نوجوانان با سه قاضی و دو مشاور تشکیل می شود. همچنین قضات دادگاه اطفال و نوجوانان باید حداقل 5 سال سابقه قضاوت، متاهل و دارای شرایط سنی و دارای فرزند باشند.

موارد الزامی حضور وکیل در دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان
در جرائم زیر دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان به، ولی یا سرپرست قانونی متهم ابلاغ می‌کند که برای او وکیل تعیین کند در صورت عدم تعیین وکیل یا عدم حضور وکیل تعیین شده بدون عذر موجه مرجع قضایی برای متهم وکیل تعیین می‌کند:

۱- جرائم با مجازات سلب حیات
۲- جرائم با مجازات حبس ابد
۳- جرائم با مجازات قطع عضو
۴- جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیشتر از آن
۵- جرائم تعزیری درجه ۱ تا ۶،
۶- جرائم اعم از عمدی و غیر عمدی مستلزم پرداخت دیه یا ارش بیش از خمس دیه کامل

جرائم تعزیری درجه ۱ تا ۶ جرائمی هستند که مجازات‌های آن به شرح ذیل می‌باشد:

درجه ۱
حبس بیش از بیست و پنج سال
جزای نقدی بیش از یک میلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
مصادره کل اموال
انحلال شخص حقوقی

درجه ۲
حبس بیش از پانزده تا بیست و پنج سال
جزای نقدی بیش از پانصد و پنجاه میلیون (۵۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یک میلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال

درجه ۳
حبس بیش از ده تا پانزده سال
جزای نقدی بیش از سیصد و شصت میلیون (۳۶۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا پانصد وپنجاه میلیون (۵۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال

درجه ۴
حبس بیش از پنج تا ده سال
جزای نقدی بیش از یکصد و هشتاد میلیون (۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا سیصد و شصت میلیون (۳۶۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
انفصال دائم از خدمات دولتی و عمومی

درجه ۵
حبس بیش از دو تا پنج سال
جزای نقدی بیش از هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یکصد و هشتاد میلیون (۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از پنج تا پانزده سال
ممنوعیت دائم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی
ممنوعیت دائم از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی

درجه ۶
حبس بیش از شش ماه تا دو سال
جزای نقدی بیش از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
شلاق از سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه و تا نود و نه ضربه در جرائم منافی عفت
محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از شش ماه تا پنج سال
انتشار حکم قطعی در رسانه‌ها
ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال

تشکیل دادگاه‌  و دادسرای اطفال و نوجوانان

    در تبصره ماده 298 قانون آئین دادرسی کیفری آمده است که «در هر حوزه قضائی شهرستان یک یا چند شعبه دادگاه اطفال و نوجوانان برحسب نیاز تشکیل میشود. تا زمانی که دادگاه اطفال و نوجوانان در محلی تشکیل نشده است، به کلیه جرائم اطفال و نوجوانان، در شعبه دادگاه کیفری دو یا دادگاهی که وظایف آن را انجام میدهد رسیدگی می‌شود.»  اگرچه بر اساس تبصره 1 ماده 285 قانون، تحقیق در خصوص جرایم افراد زیر 15 سال به طور مستقیم در دادگاه انجام می‌شود اما برای تعقیب و تحقیق در خصوص جرایم افراد بین 15 تا 18 سال قانونگذار پیش‌بینی تشکیل شعب خاصی از دادسرا را با عنوان «دادسرای نوجوانان» پیش بینی کرده است. براساس ماده 285 قانون جدید، «در معیت دادگاه اطفال و نوجوانان و در محل آن، شعبه‌ای از دادسرای عمومی و انقلاب با عنوان دادسرای ویژه نوجوانان به سرپرستی یکی از معاونان دادستان و با حضور یک یا چند بازپرس، تشکیل می‌شود. تحقیقات مقدماتی جرائم افراد پانزده تا هجده سال، در این دادسرا به عمل می‌آید.»

     برای جلوگیری از اثرگذاری هرگونه برخورد قضایی یا حقوقی با اطفال، قانونگذار پیش‌بینی کرده است تا به جرم اطفال در سریع‌ترین زمان ممکن رسیدگی شود. بر اساس تبصره 2 ماده 285 قانون جدید، «در جرائم مشهود، هرگاه مرتکب، طفل یا نوجوان باشد، ضابطان دادگستری مکلفند نسبت به حفظ آلات، ادوات، آثار، علائم و دلایل جرم اقدام نمایند، لکن اجازه تحقیقات مقدماتی از طفل یا نوجوان را ندارند و در صورت دستگیری وی، موظفند متهم را حسب مورد، فوری به دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان تحویل دهند. انقضاء وقت اداری و نیز ایام تعطیل مانع از رجوع به دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان نیست.»