در ابتدا و قبل از هر چیز باید بررسی کرد که اعتیاد چیست و به چه چیزی اطلاق می‌شود.
یکی از تعارفی که از آن ارائه شده، این است که اعتیاد به «هر نوع درگیری روحی و جسمی و وابستگی به یک محرک که با وجود اثرات و پیامدهای نامطلوب برای ذهن خوشایند بوده و هر بار تجربه‌ی آن محرک، میل درونی ما را به تکرار آن تجربه بیشتر کند، اطلاق می‌گردد».
با توجه به این تعریف و اثرات سوء و جبران ناپذیری که این حالت بر بنیان خانواده می‌گذارد؛ قانون‌گذار ما تحت شرایطی، برای جلوگیری از ورود خسارات و آسیب‌های بیشتر به همسر و سایر اعضای خانواده، به زوجه اذن طرح تقاضای طلاق را داده است.
در این نوشتار نیز قصد داریم به بررسی دقیق این شرایط، نحوه‌ی جمع‌آوری ادله برای اثبات ادعا، نحوه‌ی دادخواست دادن و سایر مسائل کاربردی این مبحث بپردازیم.
مبنای قانونی طلاق به دلیل اعتیاد
در قانون مدنی در ماده‌ی ۱۱۳۰ بیان شده که:
در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنان چه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.
تبصره (۱۳۸۱/۴/۲۹) - عسر و حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه‌ی زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر و حرج محسوب می‌گردد:
- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
- اعتیاد همسر به مواد یا انواع مشروبات الکلی آن هم در صورتی که به اساس زندگی خلل وارد آید و از ترک امتناع ورزد و یا امکان الزام او به ترک کردن بنابر نظر پزشکی قانونی نباشد.
- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
- ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل‌تحمل نباشد.
- ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه‌ی صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
شرایط اعتیاد شوهر و طلاق
موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.»
بند ۲ تبصره‌ی فوق موضوع بحث ما می‌باشد.
در مقام اجرای این بند باید توجه داشت صرف اعتیاد داشتن مجوزی برای ارائه دادخواست طلاق از سوی زوجه نیست.
بلکه زوجه علاوه بر اثبات وجود اعتیاد باید سه مورد دیگر را هم اثبات کند:
الف) این اعتیاد، به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد کرده است.
ب) شوهر از ترک مواد مخدر یا مشروبات الکلی امتناع میکند و یا اساساً امکان ترک وی بر اساس نظر پزشکی قانونی در مدت زمان لازم، وجود ندارد.
ج) موارد فوق نه تنها در گذشته محقق شده بلکه هنگام تقدیم دادخواست و صدور حکم نیز وجود داشته باشد. چراکه زن برای رهایی از وضع غیرقابل تحمل فعلی متوسل به طلاق از جانب دادگاه شده است نه برای جبران ضرر و خسارات گذشته.
تذکر: در مواردی که مرد به تعهد خود مبنی بر ترک عمل نکند یا پس از ترک، مجدداً به مصرف مواد یا مشروبات الکلی روی آورد، این از مواردی است که به زن حق می‌دهد دادخواست طلاق ارائه کند.
شرط اعتیاد مندرج در اکثر نکاح نامه‌های چاپی
در رابطه با شرایط ارائه دادخواست طلاق شایان ذکر است که ممکن است زوجین در سند نکاح به طرق دیگری توافق کرده باشند. چیزی که در اکثر نکاح نامه‌های فعلی مرسوم است از قرار ذیل می‌باشد:
متن شروط عقدنامه ازدواج
۱) ...........
۲) ضمن عقد نکاح، زوج به زوجه وکالت بلا عزل با حق توکیل غیر داد که در موارد مشروح ذیل، با رجوع به دادگاه و اخذ مجوز از دادگاه پس از انتخاب نوع طلاق، خود را مطلقه نماید و نیز به زوجه وکالت بلا عزل با حق توکیل غیر داد تا در صورت بذل از طرف او قبول کند (یعنی اگر زن مهریه خود را ببخشد، زن وکالت خواهد داشت این بخشش را به جای شوهرش قبول کند).
این موارد عبارت اند از:
الف).....
ب)....
ج)....
د)....
ه)....
و)....
ز) ابتلای زوج به هرگونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی، خلل وارد آورد و ادامه زندگی را برای زوجه دشوار نماید....
اگر زوجین این بند را در عقد نامه‌ی خود آورده باشند، صرف ابتلای آن هم به هر نوع اعتیاد، برای دادن دادخواست طلاق کافی است و نیاز نیست اثبات شود که شوهر از ترک مواد مخدر یا مشروبات الکلی امتناع میکند و یا اساساً امکان ترک وی بر اساس نظر پزشکی قانونی در مدت زمان لازم، وجود ندارد.
خلل به اساس زندگی خانوادگی یعنی چه؟
در این رابطه باید توجه داشت که قضات بسیار سخت گیرند و هر عاملی را جزء خلل به اساس زندگی خانوادگی، تفسیر نمی‌کنند.
در این مورد برخی حقوقدانان معتقدند خودداری شوهر از نزدیکی با زن، بی اعتنایی و اهانت به او، اختیار همسران دیگر، پایبند نبودن به وفاداری (داشتن رابطه‌ی نامشروع)، اعتیاد و سوء معاشرت و مانند این‌ها ممکن است از اسباب ایجاد سختی و مشقت فراوان و طلاق به درخواست زن باشد.
همان‌طور که پیش تر بین شد این خلل باید هنگام تقدیم دادخواست و صدور حکم نیز وجود داشته باشد.
چرا که زن برای رهایی از وضع غیرقابل تحمل فعلی متوسل به طلاق از جانب دادگاه شده است نه برای جبران ضرر و خسارات گذشته.
صرف نفرت از همسر از مصادیق مشقت و خلل به اساس زندگی نیست. مگر اینکه به دلیل موجهی بوده باشد و ادامه‌ی زندگی را بسیار سخت کرده باشد.
راه‌های اثبات اعتیاد مرد را برای طلاق در دادگاه:
الف) خود مرد به شکل صریح یا ضمنی اقرار به اعتیادش کند
ب) سوابق پزشکی مرد و یا معاینه توسط پزشکی قانونی
ج) شهادت شهود مطلع و تحقیقات محلی
نکته: برای احراز اعتیاد زوجه باید دادخواستی را تنظیم کند و از پزشکی قانونی درخواست نامه داشته باشد و آزمایش مثبِت اعتیاد زوج را دریافت کند همچنین با شهادت شهود و تحقیقات محلی هم می‌توان اعتیاد را به اثبات رساند.
مدت زمان طلاق به علت اعتیاد همسر
بین زمانی که شما قصد طلاق توافقی دارید با زمانی که می‌خواهید به صورت یک طرفه جهت طلاق اقدام کنید، تفاوت وجود دارد.
در مورد طلاق توافقی، با شرایط جدید حدود سه ماه و در مورد طلاق یک طرفه (موضوع بحث ما) مدت زمانی طولانی (احتمالاً دو سال) طول خواهید کشید.
تکلیف حضانت و نفقه فرزند در صورت اعتیاد شوهر
در مورد فرزندان، قانون ایران حضانت را تا هفت سالگی بر عهده مادر قرار داده است و از هفت سالگی تا سن بلوغ بر عهده پدر. اما اگر بتوان اعتیاد پدر را اثبات کرد، در زمان انتقال حضانت (هفت سالگی) از مادر به پدر، می‌توان در دادگاه اثبات کرد با توجه به اعتیاد پدر، ایشان صلاحیت حضانت فرزندشان را ندارند.
عموماً دادگاه‌ها در چنین مواردی رای به ابقای حضانت مادر می‌دهند.
اگر کودک هم مایل به ادامه زندگی با مادر باشد، احتمال پیروزی مادر در این دعوا بیشتر می‌شود. چرا که نظر کودک هم برای دادگاه مهم است.
در خصوص هزینه‌های فرزندان (نفقه)، در قانون ما حتی اگر حضانت فرزند با مادر باشد نیز پدر مکلف به پرداخت نفقه فرزند خود است و اگر پدر توانایی پرداخت نفقه را نداشت، این تکلیف بر دوش جد پدری (پدربزرگ) فرزندان قرار می‌گیرد.
چگونگی تنظیم دادخواست طلاق به علت اعتیاد همسر
در دادخواست طلاق به دلیل اعتیاد شوهر، زوجه خواهان و زوج خوانده‌ی پرونده است. زن باید ابتدا دادخواست طلاق خود را به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تقدیم کند و پس از آن دادخواست به دادگاه خانواده‌ای که نزدیک به محل اقامت شوهر است، ارجاع داده می‌شود.
مدارک لازم برای طلاق به دلیل اعتیاد شوهر
برای ارائه دادخواست به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به مدارکی همچون:
ادله و مدارکی که اثبات نماید اعتیاد برای زندگی مشترک ضرر دارد.
تصویر مصدق (کپی برابر اصل) عقدنامه.
شناسنامه.
معاینه پزشکی پزشک قانونی.
شهادت شهود و (اقرار زوج در صورت وجود) … نیاز می‌باشد.
نمونه دادخواست طلاق به علت اعتیاد همسر
با سلام احتراماً به استحضار می‌رساند:
- ۱- این جانب ……….. با خوانده به موجب عقدنامه شماره‌ی …….. مورخ ………….. دفترخانه شماره‌ی …. شهرستان ……… عقد ازدواج دائم منعقد کرده‌ایم.
- ۲- حاصل این ازدواج به مدت … سال ….. پسر/ دختر هست.
- ۳- ایشان در طول زندگی زناشویی مرتکب رفتارهای کاملاً غیرمتعارف شده‌اند ازجمله اینکه بنده را تهدید به مرگ و کشتن تنها فرزندمان کرده و با نوعی بدگمانی توهم آمیز و ارتکاب رفتارهای خشونت‌آمیز که ریشه در مصرف مواد مخدر از نوع ………. دارد امکان ادامه زندگی را برای اینجانب غیر ممکن کرده است.
- ۴- این جانب در منزل هیچ‌گونه امنیت جانی نداشته و به شدت نگران وضعیت فعلی و آینده‌ی خود و فرزندانم هستم.
- ۵- همچنین ................. خوانده ............. در ................... دادنامه ی شماره ی …………........................ مورخ …......……… شهرستان ………………… به دلیل مصرف مواد مخدر حکم محکومیت برای وی صادر شده است.
لذا نظر به اینکه بقای زوجیت موجب عسر و حرج این جانب و فرزندم است و این موضوع با شهادت شهود، نظر کارشناس، سوابق اعتیاد و درگیری‌های اخیر نامبرده و همچنین معاینه‌ی وی قابل اثبات ماست، به استناد بند ۲ و ۴ ماده‌ی ۱۱۳۰ قانون مدنی و ماده‌ی ۱۱۱۹ همان قانون و تبصره‌ی ذیل آن تقاضای طلاق از زوج را دارم.
دادخواست تقاضای صدور حکم طلاق به دلیل نقض تعهد زوج مبنی بر ترک اعتیاد به ماده‌ی مخدر
| مشخصات طرفین |
نام: |
نام خانوادگی: |
نام پدر: |
شغل: |
محل اقامت: |
| خواهان |
مشخصات زوجه: |
| خوانده |
مشخصات زوج: |
| وکیل یا نماینده‌ی قانونی |
مشخصات وکیل دادگستری: |
| تعیین خواسته و بهای آن |
تقاضای صدور حکم طلاق به استناد بند ۲ تبصره‌ی ذیل ماده‌ی۱۱۳۰ قانون مدنی (نقض تعهد خوانده مبنی بر ترک اعتیاد به ماده مخدره مخل به اساس زندگی خانوادگی) |
|
دلایل و منضمات
دادخواست
|
۱ـ تصویر مصدق عقدنامه رسمی به شماره‌ی ... دفتر اسناد رسمی ثبت ازدواج شماره‌ی ... تهران ۲ـ تصویر مصدق شناسنامه زوجه ۳ـ کارشناسی (ارجاع امر به پزشکی قانونی) ۴ـ وکالت‌نامه |
|
ریاست محترم مجتمع قضایی خانواده
احتراماً این جانب وکیل خواهان، نکات ذیل را به استحضار می‌رساند:
اولاً؛ با عنایت به اینکه مستند به تصویر مصدق عقدنامه رسمی پیوستی رابطه زوجیت دائم فی‌مابین موکل و خوانده محرز و مسلم است.
ثانیاً؛ با توجه به اینکه خوانده، اعتیاد به مواد مخدر مخل به اساس زندگی خانوادگی شده و با توجه به اینکه نامبرده متعهد گردیده بود در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک آن لازم بوده، اقدام نماید، اما تعهد خویش را نقض نموده است و این امر، از طریق ارجاع امر به پزشکی قانونی، قابل احراز است.
ثالثاً؛ باملاحظه اینکه خوانده به موکل وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر داده که در صورت تحقق هر یک از بندهای دوازده‌گانه شروط ضمن عقد مندرج در قباله نکاح، موکل خود را به یکی از انواع طلاق ـ اعم از رجعی و بائن ـ به انتخاب خود، مطلقه نماید.
رابعاً؛ با لحاظ اینکه وفق ماده‌ی ۱۱۴۶ قانون مدنی، موکل یک سکه از سکه‌های بهار آزادی مهریه خویش را به خوانده، در قبال صدور حکم طلاق خُلع نوبت اول، بذل نموده است.
بنابراین موارد زیر مورد استدعاست:
۱ـ در صورت عدم اقرار خوانده در اولین جلسه دادرسی مبنی بر نقض تعهد، مبنی بر ترک اعتیاد به ماده مخدرِ مخل به اساس زندگی خانوادگی، صدور دستور مقتضی مبنی بر ارجاع امر به کارشناسی (پزشکی قانونی) به منظور احراز تخلف خوانده از بند۲ تبصره ذیل ماده۱۱۳۰ قانون مدنی، وفق مواد۲۵۷ لغایت۲۶۹ ق.آ.د.م
۲ـ در ماهیت دعوی، صدور حکم طلاق خُلع نوبت اول و اعطای وکالت بلا عزل به موکل به منظور مراجعه به یکی از دفاتر رسمی طلاق و اجرای صیغه مربوط و امضای ذیل دفاتر و انجام کلیه تشریفات اداری لازم برای اخذ سند طلاق، وفق بند۲ تبصره ذیل ماده۱۱۳۰ قانون مدنی و ماده۱۱۴۶ همان قانون
وکیل خواهان
|
